W celu zrozumienia wagi monitorowania horyzontu w odniesieniu do bezpieczeństwa żywności konieczne jest dogłębne poznanie metodologii i znaczenia tego pojęcia. Monitorowanie horyzontu to technika stosowana do wczesnego wykrywania potencjalnych zagrożeń i szans w drodze systematycznej obserwacji. Metoda ta opiera się na określeniu zjawisk stałych, zmiennych oraz elementów ulegających ciągłym zmianom.
Brytyjski Departament Środowiska, Żywności i Rolnictwa (DEFRA) definiuje monitorowanie horyzontu w następujący sposób:
„(...) systematyczna obserwacja potencjalnych zagrożeń, szans i prawdopodobnych zjawisk w przyszłości znajdujących się na marginesie obecnych analiz i planowania. Monitorowanie horyzontu może dotyczyć nowych i niespodziewanych kwestii, ale także utrzymujących się problemów lub tendencji”.
Do monitorowania horyzontu konieczne jest więc uwzględnienie przeszłych doświadczeń i tendencji, badanie obecnego potencjału, zarówno w odniesieniu kwestii mogących stanowić zagrożenie, ale nie tylko, w celu przewidywania możliwych kierunków rozwoju w przyszłości. Krótko mówiąc, monitorowanie horyzontu stanowi metodologię prognozowania.
Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) opisuje cztery różne metody monitorowania horyzontu, sposoby ich stosowania oraz wady i zalety każdej z nich:
- Monitorowanie Delta
Wybrane opracowania prognostyczne oraz opinie ekspertów w dziedzinie prognozowania. Są one łatwo dostępne w sieci oraz mają wsparcie rządu Wielkiej Brytanii.
Stosowane zazwyczaj jako źródło informacji dotyczących czynników napędzających, trendów oraz ogólnej wiedzy prognostycznej. Metodologia ta obejmuje uporządkowane opinie ponad 250 ekspertów w dziedzinie prognozowania.
Zaleta: Łatwo dostępne, zawierają znaczną ilość przydatnych danych.
Wada: Metodologia gromadzenia danych nie jest całkowicie jasna i może nie dotyczyć konkretnych kwestii związanych z bezpieczeństwem żywności.
- Konsultacje z ekspertami
Różnią się znacznie pomiędzy różnymi organizacjami, ale zazwyczaj obejmują uzyskiwanie opinii ekspertów przy wykorzystaniu kwestionariuszy lub bezpośrednich spotkań na temat potencjalnych czynników napędzających oraz tendencji w odniesieniu do określonych kwestii.
Najczęściej stosowane podejście polega na identyfikacji lub szczególnym uwzględnianiu nowych zjawisk wskazanych przez specjalistów w danej dziedzinie lub na identyfikacji potencjalnych tendencji i czynników napędzających w celu objęcia ich szerszą prognozą.
Zaleta: Elastyczne podejście metodologiczne w celu uzyskania szerokiego zakresu informacji
Wada: Brak jednoznacznego określenia sposobu korzystania z tej metodologii oraz niemożność zastosowania analizy ilościowej. Kosztowna realizacja.
- Monitorowanie ręczne
Najczęściej stosowana metoda monitorowania horyzontu. Polega ona na monitorowaniu różnorodnych źródeł w uporządkowany sposób, również przy zastosowaniu oprogramowania do analizy tekstu. Może mieć charakter badań ogólnych lub koncentrować się na kontentych kwestiach.
Stosowana jest w celu śledzenia lub identyfikacji czynników napędzających i tendencji o charakterze ogólnym lub powiązanych z konkretnym zagadnieniem. Śledzenie tych kwestii przez dłuższy czas pozwala na uzyskanie wiarygodnego obrazu potencjalnych problemów w przyszłości oraz może być poddane weryfikacji w drodze konsultacji z ekspertami itp.
Zaleta: Niskie wymogi dotyczące zasobów do cotygodniowego monitorowania.
Wada: Do uzyskania wiarygodnych wyników wymaga zastosowania dodatkowych metodologii prognostycznych lub udziału ekspertów.
Jak można je stosować w odniesieniu do bezpieczeństwa żywności?
Metody te można stosować w identyfikacji nowych zagrożeń i problemów w działalności firmy do opracowania polityki operacyjnej mającej na celu uniknięcie lub zmniejszenie ryzyka. Wczesne wykrywanie, ocena problemów oraz ustalenie priorytetów w ich kwestii są istotne w podejmowaniu decyzji związanych z bezpieczeństwem żywności oraz może potencjalnie doskonalić planowanie strategiczne, identyfikację ryzyka oraz śledzenie najnowszych i szybko zmieniających się tendencji w wymogach dotyczących bezpieczeństwa żywności.
Wybieganie myślą w przyszłość może ułatwić wdrożenie proaktywnych działań zmniejszających ryzyko, dzięki którym możliwe będzie wdrożenie procesów i procedur przydatnych w razie pojawienia się nowych problemów. Można to osiągnąć dzięki monitorowaniu horyzontu, zdobywając pozycję lidera w bezpieczeństwie żywności.
Chantelle Delport (with acknowledgement to the Food and Agriculture Organization of the United Nations)
BSI Business Development Executive – South Africa
