Het model van de circulaire economie zorgt voor een revolutie in de manier waarop consumenten en organisaties nieuwe producten en materialen benaderen. De groeiende populariteit van het upcyclen van meubels, vintage kleding en het huren of leasen van producten die we ooit gekocht zouden kunnen hebben, suggereert dat consumenten zich bewust worden van het feit dat het huidige economische model van maken-gebruiken-weggooien niet duurzaam is.
Fabrikanten zijn zich nog meer bewust nu ze concurreren om de steeds schaarsere en duurdere grondstoffen om de producten te maken die wij kopen. Gedreven door ethische en economische eisen om aan te tonen dat hun producten met deze overwegingen worden geproduceerd, kijken fabrikanten steeds vaker naar een circulair economisch model. Dit model is gericht op het elimineren van afval en het verlengen van de levensduur van producten en materialen, door ze zo te ontwerpen dat ze makkelijker gerepareerd, hergebruikt en gerecycled kunnen worden.
Wat zijn de voordelen van het omarmen van de circulaire economie?
Onderzoek van de Ellen MacArthur Foundation laat zien hoe dergelijke strategieën op basis van circulariteit kunnen helpen om de gevolgen van klimaatverandering aan te pakken. Sterker nog, sommige van de grootste veroorzakers van klimaatverandering zullen het meeste baat hebben bij het overnemen van de principes van de circulaire economie.
Het EMF-rapport illustreert hoe de toepassing van de principes van de circulaire economie op vijf belangrijke gebieden - cement, kunststoffen, staal, aluminium en voedsel - de emissies van broeikasgassen met 9,3 miljard ton kan verminderen, wat gelijk staat aan het elimineren van de huidige emissies van alle vormen van transport wereldwijd.
De studie schat ook dat het toepassen van dezelfde principes van de circulaire economie op het gebruik van belangrijke industriële materialen de wereldwijde CO2-emissies met 40% kan verminderen, oftewel 3,7 miljard ton in 2050. Deze aanzienlijke verlagingen kunnen worden bereikt omdat de milieu-impact van het winnen, verwerken en transporteren van grondstoffen veel lager zullen zijn wanneer het model van de circulaire economie wordt gebruikt.
Circulaire principes verminderen niet alleen de emissies van broeikasgassen, maar kunnen ook het verlies aan biodiversiteit tegengaan. Het International Resource Panel schat dat meer dan 90% van het verlies aan biodiversiteit en de waterstress het gevolg zijn van de winning en verwerking van grondstoffen, brandstoffen en voedsel. Door het gebruik van niet-hernieuwbare grondstoffen te vermijden en het gebruik van hernieuwbare grondstoffen te verhogen, kan het model van de circulaire economie het milieu niet alleen beschermen, maar ook actief verbeteren, bijvoorbeeld door waardevolle voedingsstoffen terug te geven aan de bodem.
In het VK liet het Waste and Resources Action Programme (WRAP) zien dat bedrijven jaarlijks miljarden kunnen besparen door efficiënter gebruik van grondstoffen. Ook in Nederland en de EU liggen vergelijkbare kansen, aangezien circulair ondernemen steeds belangrijker wordt in beleid en praktijk.
De principes van circulariteit sluiten ook aan bij veel van de VN-doelstellingen voor duurzame ontwikkeling5, zoals doel 11 'Duurzame steden en gemeenschappen', doel 12 'Verantwoorde consumptie en productie' en doel 13 'Klimaatactie'.
Voorbeelden van best practices
Het is niet moeilijk om voorbeelden te vinden van bedrijven die innovatie en verbeeldingskracht laten zien bij het ontwerpen van producten, of het nu gaat om het hergebruiken van materialen uit andere sectoren die anders weggegooid zouden worden of het creëren van nieuwe materialen met een geringe milieu-impact.
Mobius, een Amerikaans bedrijf, gebruikt afval-lignine uit de papierindustrie om biologisch afbreekbaar plastic te produceren voor gebruik in de tuinbouw. Dit vermindert de afhankelijkheid van plastic op basis van aardolie, wat betekent dat er minder op de vuilnisbelt of in onze oceanen terechtkomt.
Ecovative, een Nederlands bedrijf, gebruikt hennep- en paddenstoelwortels gekweekt op agrarische bijproducten om hoogwaardige schuimen en lijmen voor verpakkingen te maken. Het resulterende mycelium is goedkoop om te kweken, vereist minimale verwerking en kan veilig worden gecomposteerd. Dit volledig natuurlijke materiaal kan worden gebruikt in plaats van synthetische materialen die, eenmaal weggegooid, langzaam afbreken, waarbij giftige gassen vrijkomen en kwetsbare ecosystemen in gevaar worden gebracht.
Deze boeiende ontwikkelingen vinden plaats in veel sectoren, dus het potentieel voor het model van de circulaire economie om een revolutie teweeg te brengen in onze productie en consumptie in alle aspecten van ons dagelijks leven is enorm. Er is echter nog een lange weg te gaan om dit te bereiken.
De ontwikkelingen van BSI
BSI loopt voorop bij het promoten van de circulaire economie als een duurzaam productiemodel dat goed is voor bedrijven, consumenten en het milieu. Dit houdt ook in dat er nieuwe normen en kaders moeten worden ontwikkeld om organisaties te helpen deze principes toe te passen.
In 2017 lanceerde BSI BS 8001, 's werelds eerste norm om organisaties te helpen begrijpen hoe een circulair model voor hen zou kunnen werken. Het is ontwikkeld door BSI, dat experts heeft samengebracht om de nieuwste denkwijzen en praktijken op het gebied van de circulaire economie vast te leggen, op basis van ervaringen en geleerde lessen. Er deden verschillende organisaties mee, zowel grote als kleine, die al bezig waren om meer circulair te worden in de manier waarop ze grondstoffen beheren.
Industriële biotechnologie
Industriële biotechnologie is het gebruik van biologische bronnen voor de productie van alledaagse producten zoals antibiotica en vaccins, biobrandstoffen, consumptiegoederen en verpakkingen. Binnen Nederland en de EU biedt dit kansen om zowel economische groei als duurzaamheid te stimuleren en de net zero-doelstellingen dichterbij te brengen. Essentieel hierbij is de ontwikkeling van een circulaire bio-economie, die verandering vraagt in meerdere, onderling verbonden systemen.
BSI heeft onlangs het rapport 'Industriële biotechnologie, een strategische roadmap voor normen en regelgeving' gepubliceerd. Het rapport onderzoekt hoe industriële biotechnologie kan bijdragen aan een circulaire, koolstofarme economie door broeikasgasemissies te verminderen en grondstoffen efficiënter te gebruiken. Daarbij wordt gekeken naar sectoren zoals agritech, biobrandstoffen, kunststoffen en textiel.
De bevindingen laten zien dat industriële biotechnologie niet alleen kansen biedt om afvalstromen te verminderen en nieuwe waarde te creëren in de bio-economie, maar ook kan bijdragen aan de internationale klimaatdoelstellingen en de transitie naar net zero.
BSI en overheden
Als voorbeeld werkte BSI in het Verenigd Koninkrijk en Wales samen met overheden en bedrijven om principes van de circulaire economie te vertalen naar de praktijk. Via masterclasses en workshops kregen organisaties concrete handvatten om circulaire strategieën toe te passen en actieplannen te ontwikkelen.
Deze inzichten zijn ook relevant voor Nederlandse en Europese organisaties die duurzame groei willen combineren met innovatie en efficiënter gebruik van natuurlijke hulpbronnen.
