โดย ผศ.ดร. ภานุวัฒน์ อุส่าห์เพียร - BSI, Product Manager

       การคำนวณการปล่อยก๊าซเรือนกระจก (GHG) ถือเป็นสิ่งสำคัญสำหรับองค์กรที่ต้องการจัดการและลดปริมาณการปล่อยคาร์บอน แม้ว่าการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในขอบเขต 1 และขอบเขต 2 จะวัดปริมาณได้ง่ายกว่า แต่การปล่อยก๊าซเรือนกระจกในขอบเขต 3 กลับเป็นความท้าทายที่มากกว่าเนื่องจากมีลักษณะทางอ้อม แหล่งปล่อยก๊าซเรือนกระจกอยู่นอกเหนือการควบคุมขององค์กร การปล่อยก๊าซเหล่านี้เกิดขึ้นตลอดทั้งห่วงโซ่คุณค่า ตั้งแต่ซัพพลายเออร์ไปจนถึงการกำจัดซากผลิตภัณฑ์เมื่อสิ้นอายุการใช้งาน มาดูกันว่าจะคำนวณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในขอบเขต 3 ได้อย่างไรทีละขั้นตอน

การปล่อยก๊าซเรือนกระจก Scope 3 ครอบคลุมการปล่อยก๊าซเรือนกระจกทางอ้อมทั้งหมดที่เกิดขึ้นในห่วงโซ่คุณค่าขององค์กร นอกเหนือจากการดำเนินการโดยตรง มาตรฐาน GHG protocol แบ่งการปล่อยก๊าซเรือนกระจกออกเป็น 15 ประเภท ได้แก่

• สินค้าและบริการที่ซื้อมาใช้ในองค์กร
• สินค้าทุน
• กิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับการได้มาซึ่งเชื้อเพลิงและพลังงาน (ไม่รวมอยู่ในขอบเขต 1 หรือขอบเขต 2)
• การขนส่งและการจัดจำหน่ายต้นน้ำ
• ขยะที่เกิดขึ้นในการดำเนินงาน
• การเดินทางเพื่อธุรกิจ
• การเดินทางไปทำงานของพนักงาน
• สินทรัพย์ที่เช่าต้นน้ำ
• การขนส่งและการจัดจำหน่ายปลายน้ำ
• การแปรรูปผลิตภัณฑ์ที่ขาย
• การใช้ผลิตภัณฑ์ที่ขาย
• การบำบัดผลิตภัณฑ์ที่ขายเมื่อสิ้นอายุการใช้งาน
• สินทรัพย์ที่เช่าปลายน้ำ
• แฟรนไชส์
• การลงทุน

ดังนั้น แนวทางในการคำนวณ การตั้งเป้าหมาย และการลดก๊าซเรือนกระจก Scope 3 สามารถดำเนินการขั้นตอน ดังนี้

ขั้นตอนที่ 1: กำหนดขอบเขตองค์กรและขอบเขตการรายงาน

กำหนดขอบเขตขององค์กร: ใช้แนวทางการควบคุมการปฏิบัติการ (Operational control) หรือควบคุมทางการเงิน (Financial control)

ระบุหมวดหมู่ที่เกี่ยวข้อง: เน้นที่หมวดหมู่ที่สำคัญที่สุดต่อธุรกิจของคุณ ตัวอย่างเช่น บริษัทการผลิตอาจให้ความสำคัญกับสินค้าที่ซื้อและการขนส่ง ในขณะที่ธุรกิจที่ให้บริการอาจเน้นที่การเดินทางเพื่อธุรกิจและการเดินทางไปทำงานของพนักงาน

ขั้นตอนที่ 2: รวบรวมข้อมูลกิจกรรม รวบรวมข้อมูลสำหรับแต่ละหมวดหมู่ที่เกี่ยวข้อง:

• สินค้าและบริการที่ซื้อ: ระบุปริมาณวัสดุและส่วนประกอบที่ซื้อ
• กิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับเชื้อเพลิงและพลังงาน: รวมถึงการปล่อยมลพิษจากการสกัด การผลิต และการขนส่งพลังงาน
• การเดินทางไปทำงานและการเดินทางเพื่อธุรกิจของพนักงาน: ใช้บันทึกการเดินทาง แบบสำรวจพนักงาน หรือค่าใช้จ่ายในการขนส่ง
• การบำบัดผลิตภัณฑ์ที่ขายเมื่อสิ้นอายุการใช้งาน: ประเมินการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากการกำจัดหรือรีไซเคิลขยะ

ขั้นตอนที่ 3: เลือกค่าการปล่อยก๊าซเรือนกระจก

ใช้ค่าการปล่อยก๊าซเรือนกระจก ที่น่าเชื่อถือเพื่อแปลงข้อมูลกิจกรรมเป็นการปล่อยก๊าซเรือนกระจก แหล่งข้อมูลที่เชื่อถือได้ ได้แก่:

• ฐานข้อมูลค่าการปล่อยก๊าซเรือนกระจกของ GHG Protocol
• ค่าการปล่อยก๊าซเรือนกระจกของ EPA
• ฐานข้อมูลเฉพาะระดับชาติหรืออุตสาหกรรม

ตัวอย่างเช่น หากองค์กรของคุณซื้ออะลูมิเนียม 10,000 กก. และค่าการปล่อยก๊าซเรือนกระจก คือ 10.2 กก. CO₂e/กก. อะลูมิเนียม การปล่อย GHG ของคุณจะเป็นดังนี้:

10,000 kg Aluminium x 10.2 kgCO₂e / kg Aluminium = 102,000 kgCO₂e

ขั้นตอนที่ 4: ดำเนินการคำนวณ สูตรในการคำนวณปริมาณการปล่อย GHG โดยทั่วไปคือ:

Activity data x Emission factor = GHG emission (kgCO₂e)

ดำเนินการคำนวณเหล่านี้สำหรับแต่ละหมวดหมู่ที่เกี่ยวข้อง จากนั้นรวมผลรวมเพื่อกำหนดปริมาณการปล่อย GHG ขอบเขต 3 ทั้งหมด

ขั้นตอนที่ 5: ตรวจสอบและทบทวน

ยืนยันความถูกต้องของข้อมูล: ตรวจสอบแหล่งข้อมูล การคำนวณ และสมมติฐานอีกครั้ง

ใช้การตรวจสอบจากบุคคลที่สาม: พิจารณาการตรวจสอบโดยอิสระเพื่อเพิ่มความน่าเชื่อถือ

ขั้นตอนที่ 6: กำหนดเป้าหมายการลดการปล่อยก๊าซและติดตามความคืบหน้า

เมื่อวัดปริมาณการปล่อยก๊าซได้แล้ว ให้กำหนดเป้าหมายการลดการปล่อยก๊าซที่สอดคล้องกับกรอบงาน เช่น เป้าหมายตามวิทยาศาสตร์ (SBTi) อัปเดตข้อมูลเป็นประจำ คำนวณการปล่อยก๊าซ GHG ใหม่ และติดตามความคืบหน้าในช่วงเวลาต่างๆ

การคำนวณการปล่อยก๊าซเรือนกระจก Scope 3 อาจดูซับซ้อน แต่เป็นขั้นตอนสำคัญในการบริหารจัดการคาร์บอนแบบองค์รวม องค์กรของคุณสามารถพัฒนากลยุทธ์การลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่มีผลกระทบ ปรับปรุงการรายงานความยั่งยืน และนำทางไปสู่อนาคตที่มีการปล่อยคาร์บอนต่ำได้โดยการทำความเข้าใจขอบเขตทั้งหมดของการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในห่วงโซ่คุณค่า

Scope 3, Category 5: Waste Generated in Operations

โรงงานแห่งหนึ่งมีข้อมูลของเสีย และการกำจัด แสดงดังตาราง

Emissions (kg CO₂e) = Amount of waste (kg) × Emission factor (kg CO₂e/kg)

ขยะทั่วไป (ฝังกลบ)

10,000 kg x 0.41 kgCO₂e / kg = 4,100 kgCO₂e

พลาสติก (ฝังกลบ)

3,000 kg x 2.50 kgCO₂e / kg = 7,500 kgCO₂e

ผลรวมการปล่อย GHG ใน Category 5 เท่ากับ 4,100 + 7,500 = 11,600 kgCO₂e หรือ 11.6 tCO₂e  

Scope 3, Category 6: Business Travel

บริษัทแห่งหนึ่งมีข้อมูลการเดินทางธุรกิจ แสดงดังตาราง

Emissions (kg CO₂e) = Distance (km) × Emission factor (kg CO₂e/km)

เครื่องบิน

25,000 (km) x 0.15 (kgCO₂e / km) = 3,750 kgCO₂e

รถไฟ

4,000 (km) x 0.03 (kgCO₂e / km) = 120 kgCO₂e

ผลรวมการปล่อยก๊าซเรือนกระจก Category 6 = 3750 + 120 = 3,870 kgCO₂e หรือ 3.870 tonCO₂e

Scope 3, Category 7: Employee Commuting

บริษัทแห่งหนึ่ง มีจำนวนพนักงาน 90 คน บริษัทได้มีการเก็บรวบรวมข้อมูลการเดินทางของพนักงานแสดงดังตาราง

*หมายถึง พนักงานขึ้นยานพาหนะคันเดียวกัน

รถยนต์

Emissions (kg CO₂e) = Number of Employees × Distance × Working Days × Emission Factor

40 x 30 x 220 x 0.21 = 55,440 kgCO₂e

รถบัส (*Shared)

Emissions (kg CO₂e) = Distance × Working Days × Emission Factor

20 x 220 x 0.11 = 484 kgCO₂e

รถไฟ (*Shared)

25 x 220 x 0.03 = 165 kgCO₂e

ผลรวมการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากการเดินทางของพนักงาน = 55,440 + 484 + 165 = 56,089 kgCO₂e

การรายงานการปล่อย GHG scope 3 ช่วยให้องค์กรเข้าใจถึงปริมาณการปล่อยคาร์บอนทั้งหมด ซึ่งมักครอบคลุมมากกว่า 80% ของการปล่อยก๊าซเรือนกระจกทั้งหมด การระบุโอกาสในการลดการปล่อยคาร์บอนตลอดห่วงโซ่คุณค่า ส่งผลให้ประหยัดต้นทุนและปรับปรุงความยั่งยืนได้ ความโปร่งใสช่วยเสริมสร้างชื่อเสียงของแบรนด์และตอบสนองความคาดหวังของนักลงทุนและหน่วยงานกำกับดูแล นอกจากนี้ยังช่วยเสริมสร้างความร่วมมือระหว่างซัพพลายเออร์ในการปฏิบัติเพื่อลดการปล่อยคาร์บอน ซึ่งท้ายที่สุดแล้วจะช่วยสนับสนุนเป้าหมายด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูอากาศในระยะยาวและช่วยให้ธุรกิจมีอนาคตที่มั่นคง